Prolaktin Yüksekliği

Prolaktin, hipofiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur. Bu hormonun rolü vücutta süt üretmek ve adet kanamasını düzenlemektir. Hamilelik ve emzirme dışında çeşitli sağlık sorunlarına da neden olabilir. Prolaktin hormonunun artması sonucu memeden süt pompalamadan ve uyarı vermeden gelir. Bu aynı zamanda, düzensiz adet görme veya adet görmeme durumlarında prolaktin hormonlarının yükseldiği anlamına gelir. Prolaktin hormonu yüksek olan bazı kadınlarda hiçbir belirti görülmeyebilir. Bu nedenle hastalık klinik bulgularla uyumsuzdur ve maskelenebilir. Prolaktin hormonunun normal seviyeleri sadece hamile kadınlarda vücudun sütünü üretmek için yükselir. Hipofiz bezinin küçük bir tümörü nedeniyle artışa neden olur. Adet düzensizliği nedeniyle doktora başvuran kadınların üçte birinde prolaktin hormonu yüksekliği görüldü. Ayrıca prolaktin hormonu yüksek olan kadınların çocuk sahibi olamama riski vardır.

Prolaktin Testi Neden Yapılır?

• Anormal meme akıntılarını araştırmak,
• Kadınlarda adet olamama ve adet gecikmesi,
• Kısırlık nedeninin araştırılması,
• Erkeklerde cinsel isteksizlik ve cinsel işlev bozukluğu gibi nedenler için yapılmaktadır.

Prolaktin Hormonu Neden Yükselir?

Prolaktin hormonu yüksekliği çeşitli ilaçlara, bazı fizyolojik durumlara ve bazı hastalıklara bağlı gelişebilmektedir. Erkeklerde ve kadınlarda farklı belirtiler olabilir. Prolaktinin yükselmesi erkeklerde testesteronun, kadınlarda ise östrojenin azalmasına sebep olmaktadır.

Prolaktin Yüksekliği Belirtileri (Kadınlarda)

• Adet gecikmesi ve adet görememe,
• Kısırlık (infertilite),
• Emzirme olmaksızın memeden süt gelmesi,
• Depresyon, sıcak basması,
• Cinsel ilişki esnasında ağrı,
• Yüz ve vücut kıllarında anormal gelişim olarak kendini gösterir.

Hipofiz Tümörü (Adenom)

Hipofiz bezi başta prolaktin olmak üzere birçok hormonun salgılanma merkezidir ve bu bölgedeki tümörler bazı hormonları fazla salgılar. Örneğin; hipofiz bezinin bazı tümörleri hormon salgılamaz ancak boyutları çevredeki yapılara baskı yaparak prolaktini artırmalarına olanak sağlar.Prolaktin hormonu salgılayan hipofiz tümörlerine (adenomlar) prolaktinoma denir. Prolactinomo ile kan prolaktin düzeylerinin 200 ng/ml’nin üzerinde olması beklenir. Bunlar, hipofiz bezinin en yaygın hormon salgılayan tümörleri olabilir. Çapı 1 cm’den büyük olan tümörlere makroadenom, 1 cm’den küçük olanlara ise mikroadenom adı verilir.

İlaçlar

Prolaktin hormonu yüksekliğinin sebep olan ilaçları sıralamak gerekirse:

• Doğum kontrol ilaçları, östrojen veya testesteron içeren ilaçla,r
• Alerji ilaçları (antihistaminikler),
• Morfin tarzı ilaçlar (opiyatlar),
• Bazı antidepresan ilaçları (MAO inhibitörleri, SSRI, trisiklikler),antipisikotikler,
• Verapamil gibi bazı kalp, tansiyon ilaçları,
• Amfetamin,
• Anestezik ilaçlar,
• Metoklopramid: Bulantı için çok sık kullanılan bir ilaçtır,
• Bazı mide koruyucuları: simetidin, ranitidin.

Stres

Aşırı fiziksel ve psikolojik stres, prolaktin düzeylerinin yükselmesine neden olabilir. Aşırı egzersiz, şiddetli travma, ciddi hastalık ve önceki ameliyatlar bunlardan sadece birkaçıdır. Aşırı stres altında yapılan testler yanıltıcı olabilir.

Diğer Nedenler

Akromegali: Büyüme hormonu salgılayan hipofiz tümörü nedeniyle gelişir ve Aşırı üretilen büyüme homonu vücuda zarar verir. Hipofiz bezindeki bu tümörlerin bir kısmı prolaktinin de salınımını arttırmaktadır.

• Tiroid bezinin yetersiz çalışması (hipotiroidi),
• Kronik karaciğer hastalığı, siroz,
• Böbrek yetmezliği, özellikle çinko yetmezliği ile birlikte,
• Meme başının sürekli olarak uyarılması: meme sorunları, meme ucuna takılan halkalar (piercing),
• MS (Multiple Skleroz) hastalığı,
• Sarkoidoz ve hipotalamus hastalıkları,
• Polikistik over sendromları,
• Boş sella sendromu,
• Böbrek üstü bezi yetmezliği,
• Gebelik,
• HIV Enfeksiyonu,
• Lupus Hastalığı,
• Kalp Yetmezliği,
• Şeker düşüklüğü,
• Kafa travması sonrası olarak adlandırılır.

Prolaktin Hormonu Yüksekliği Tedavisi

Yüksek prolaktin hormonunun tedavisi nedenine göre yapılmalıdır. İlaca bağlı irtifa fazla ise ilaçlar kesilmeli veya değiştirilmeli, stres varsa stres atılmalıdır. Tiroid, karaciğer veya böbrek hastalığına bağlı yükselmeler için bu durum adet düzensizlikleri, gebe kalamama ve kadınların emzirmediği zamanlarda memeden süt gelmesi şikayetleri gibi tıbbi durumlar için tedavi edilmelidir. düşüşler doktor tarafından ölçülür. Ancak bu analiz için hastaların sabah 10:00 ile 11:00 saatleri arasında oruç tutması gerekmektedir. Mümkünse psikotrop ilaçların kesilmesi, cinsel ilişkiden kaçınılması ve stresten uzak durulması önerilir. Bu durum vücuttaki hormon seviyesini yükseltebilir, bu nedenle prolaktin seviyesi yüksek olan hastalarda seviye 100 ng/ml’nin altındaysa film çekilmeli, filmde sorun varsa MR çekilmelidir. Ateş etmem gerekiyor.

İlaç Tedavisi

Prolaktin yüksekliği ile mücadelede ilk seçenek olarak tıbbi müdahale kullanılmaktadır. Hipofiz tümörlerinin (adenomlar) neden olduğu şişlikleri tedavi etmek için çeşitli ilaçlar kullanılır. Tümörü çıkarmak için ameliyat, ilaçla birlikte başka bir seçenektir.Tıpta en sık kullanılan tabletlerden biri de bromokriptin adı verilen bir tablettir. Hipofiz tümörlerine bağlı olarak artan prolaktin hormonları dopamin agonistleri adı verilen ilaçlarla tedavi edilir ve bu tür ilaçlar beyinde dopamin benzeri etkiler oluşturur. Kabergolin ve bromokriptin bu amaçla kullanılan ilaçlar arasındadır. Kabergolin, daha etkili ve daha az yan etkiye sahip olduğu için tercih edilen ilaçtır. Bu ilaçlar çoğu hastada prolaktin düzeylerini normale döndürerek tümörün küçülmesine neden olur. Tümör gerilemesi genellikle hapı aldıktan 3 ay sonra başlar. Yan etkiler genellikle mide bulantısı, uyuşukluk ve uyuşukluktur. Hamile olduğu tespit edilen kadınlarda bebeği etkilememek için ilaç tedavisi kesilmelidir. Bu hastalarda tümör büyümesi görülür. Baş ağrısı ve bulanık görme, büyüyen bir tümörü ve düşük veya doğum riskinin düşük olduğunu gösterir.

 

Cerrahi Tedavi

İlaçlara rağmen gerilemenin olmadığı durumda ameliyat gerekebilir. Bu tedavi yönteminde tümör hastadan ameliyat ile alınır. Uzun dönemde yapılan ameliyatların %50’si başarıya ulaşmakta ve hasta normal sağlığına kavuşmaktadır.Yalnız bu tümörün cinsine veboyutuna göre de değişebilmektedir. Bu tarz operasyonlarda cerrahın becerisi bu aşamada çok önem taşımaktadır.

Radyoterapi ile Tedavi

Radyasyon tedavisi en son seçenek olarak kullanılmaktadır.Bu tedavi yönteminde prolaktin yüksekliğine sebep olan tümöre karşı, günümüzde neredeyse kullanılmamaktadır. Çünkü başarı şansı düşüktür ve hipofize zarar verebilmektedir.

Tedavi Gerektirmeyen Hastalar

Prolaktini yüksek çıkan kişi bebek istemiyorsa, beyinde 1 cm’den küçük bir tümör varsa ve göğüs akıntısı rahatsız edici boyutta değilse tedavi verilmeyebilir. Böyle durumlarda ise genelde hastaya sadece adet düzenleyici haplar uygulanmalıdır.